Tanık ve Dinlenilmesi (1) ©

Tanık dinlenirken sözü kesilemez (CMK.59/1). Soruşturma aşamasında Cumhuriyet Savcısı, kovuşturma aşamasında Yargıç tanığa ‘tanıklık edeceği konuyu aktarır ve bu konuda bildiklerini anlatmasını ister.’ Tanığın sözünü kesmeden dinler ve uygun yöntem ile sözleri değiştirilmeden aynen zapta geçirilir.

Tanık ifadesi, soru-yanıt biçiminde alınamaz. CMK bu yöntemi yasaklamıştır. Bu uygulama yönlendirme riski taşımaktadır ve kanun bu hale izin vermez. Ne kolluk görevlilerinin, ne cumhuriyet savcısının ne de yargıcın böyle bir yetkisi yoktur. Her biri, tanığın ifadesini sözünü kesmeden dinlemek ve değiştirmeden zapta geçirmek zorundadır.

TCK/59-2 “Tanık, dinlenmeden önce hakkında tanıklık yapacağı olayla ilgili olarak mahkeme başkanı veya hâkim tarafından, kendisine bilgi verilir; hazır olan sanık, tanığa gösterilir. Sanık hazır değilse kimliği açıklanır. Tanıktan, tanıklık edeceği konulara ilişkin bildiklerini söylemesi istenir ve tanıklık ederken sözü kesilmez.”

Ancak bu aşamadan sonra ve sadece tanığın verdiği bilgilerin dayandığı durumları (eğer üstü kapalı anlatılmış, tam anlaşılamayan hususlar var ise) daha anlaşılabilir hale getirmek amacını taşıyan ve sadece bu konularda ve bununla sınırlı olarak tanığa sorular yöneltilebilir. Bunun dışında soru sorulamaz. Tanığın anlatımını değiştirecek, yönlendirmeye neden olacak sorular sorulamaz (CMK. 59/2)

Örneğin, “mağdur yerdeydi ve yaralıydı, şüpheliyi/sanığı olay yerinde görmedim” şeklinde bir anlatım karşısında tanığa, “saldırı bir dakika önce gerçekleşmiş, sanığı nasıl görmezsin?” biçiminde soru sorulamaz.

Tanığa bağırılmaz, gönül konulmaz, gereği yapılır. Tanığa yalan beyan halinde (CMK.53/b) başına gelebilecekler anımsatılır ve yalan beyanı halinde bu maddenin gereği yapılır.

Kanunun ruhu, vicdani kanaat oluşmasını sağlayacak maddi gerçeğe ulaşmakla ilgilidir. Bu nedenle kanıtların karartılması suçtur. Yine aynı doğrultuda tanığa kötü muamele de kanıtların karartılması anlamına gelebilir, bu sonucu doğurabilir.

Av. Bülent Turhan Gündüz – Av. Esin Ercan